Martine Vermeylen, klinisch psychologe, actief in het Norwest-netwerk via haar beroepsvereniging UPPSY BUPSY heeft toegezegd een aantal vragen te beantwoorden over haar ervaring met het proefproject voor de vergoeding van eerstelijns psychologische zorg.

Hallo Martine, kun je jezelf voorstellen?

Ik ben een gepensioneerd onafhankelijk psycholoog sinds 2015, na 43 jaar als psychologisch assistent te hebben gewerkt: Gespecialiseerd pedagoog in psychopedagogiek voor gehandicapte kinderen (Le Creb 1975-1977), begeleider in gezinsplanning (CPF Ukkel 1978), psychomotorische therapeut in een SSM (War Memorial 1982-1986 centrum dat later SSM Etterbeek-kinderen werd), Huwelijks- en gezinsadviseur in een Medisch Huis (Le Noyer in Schaarbeek van 79 tot 91), coördinator voor de oprichting van het begeleidingscentrum Le Sas (91 tot 98) in Evere en als psycho-pedagoog voor kinderen met schoolmoeilijkheden die gespecialiseerd zijn in psychomotoriek in Le Sas voordat hij een erkend SodM werd.

Daarna heb ik een Master in psychologie gedaan bij LLN van 91 tot 95 en heb ik geoefend als Klinisch Psycholoog bij SSM Le Sas (erkende geestelijke gezondheidszorg in 1998). Ook heb ik twintig jaar (1995 tot 2015) met kinderen en gezinnen gewerkt als kinderpsychoanalyticus en systemisch gezinstherapeut met een aanvullende opleiding in groeps- en gezinspsychoanalyse in Parijs in 2005.

Sinds 2015 werk ik als zelfstandig klinisch psycholoog voor kinderen en volwassenen met relatie- en gezinspsychotherapie in Neder Over Heembeek.

Daarnaast ben ik ook de moeder van 3 zonen, waarvan er één 44 jaar oud is en een gehandicapte zoon (motorisch en psychisch) en een tweeling van 42 jaar oud en grootmoeder van 4 kleinzonen (tussen 7 en 1 jaar 8 maanden oud) heeft. Ik ontdekte de volwassenenpsychiatrie in 1996 toen mijn oudste zoon zijn eerste psychotische crisis had en verlamd raakte na een aanval van waanzin en het vallen van een dak.

Dit is de reden waarom ik Similes-Brussel heb ontdekt, waar ik al 24 jaar vrijwilligerswerk doe. Ik heb deelgenomen aan de oprichting van verschillende projecten: hulp aan jongeren die leven met mensen met psychische aandoeningen (de workshops Il était une fois in 2010), de oprichting van de Club Norwest de Jette (2015), de Family Home Support (FHS), een mobiel team voor gezinnen binnen het 107 netwerk in Brussel, vervolgens de Profamille-opleiding in Similes-Brussel (2018) en de Open Dialoogpraktijken voor gezinnen die geconfronteerd worden met crisissen in de lokalen van het Overlegplatform voor Geestelijke Gezondheidszorg (2019-20) en vervolgens door in te zoomen sinds de gezondheidscrisis (20 april).

Waarom ben je lid geworden van het project voor de vergoeding van klinische psychologen/orthopedagogen?

Toen ik besloot om begin 2015 met pensioen te gaan, had ik al 5 jaar een aanvullende zelfstandige activiteit en ik wilde deze praktijk ontwikkelen met de medewerking van de huisartsen in mijn buurt. Deze samenwerking deed me denken aan mijn jaren in het Maison Médicale Le Noyer  (12 jaar), een van de eerste die met een psycholoog werkte en zonder de aanwezigheid van een psychiater. In deze jaren heb ik samen met de WC Marconi gewerkt aan de oprichting van de Federatie van de Maisons Médicales in een concept van geïntegreerde geneeskunde met de behoeften van de patiënten als kompas. 

Ik hield van de eerste regel als preventie van meer ernstige of chronische aandoeningen. Er was geen vergoeding mogelijk op dat moment, ik rekende laag genoeg tarieven aan om toegankelijk te blijven voor patiënten met psychosociale problemen.

Toen het PPL-project ontstond, aarzelde ik om me eraan te committeren wegens de administratieve verplichtingen (medisch voorschrift, in te vullen tabel voor terugbetaling door het RIZIV, een verslag aan de artsen, een geïnformatiseerd medisch dossier...).
Ondersteund door gesprekken met mijn collega's van de Beroepsvereniging van Psychologen UPPSY-Beroeps Unie voor Psychologen BUPSY, waren we enkele zeldzame psychologen om het avontuur van dit pilotproject aan te gaan. De grootste angst was om onze patiënten te verraden door het melden van vertrouwelijke informatie aan andere gezondheidswerkers, door een verplichting om een geautomatiseerd patiëntendossier te voeden op dezelfde manier als een arts, ook al is ons werkparadigma heel anders dan dat van orgaan- of symptoomgeneeskunde. Dit is een menselijke wetenschap, geen objectieve en kwantificeerbare wetenschap.

De vraag naar een eventuele vergoeding van psychologen door het RIZIV maakte het mogelijk om ons beroep op het gebied van gezondheid in het algemeen te laten erkennen en bovendien het werk van de klinisch psycholoog te laten opnemen in een netwerk voor geestelijke gezondheidszorg.

Kunt u ons uitleggen waar dit concreet uit bestaat, het project voor de vergoeding van eerstelijns psychologische zorg?

Bepaalde artsen (huisartsen, psychiaters, bedrijfsartsen) kunnen hun patiënten een voorschrift geven dat hen toelaat zich enkel te richten tot eerstelijns psychologen die geregistreerd zijn met een visum en een RIZIV-nummer voor 4 sessies die hernieuwbaar zijn met een nieuw voorschrift en beperkt zijn tot 8 sessies per kalenderjaar. Klinische psychologen die consulteren hoeven geen opleiding in psychotherapie te volgen, terwijl de meeste van hen al zijn opgeleid. Jonge psychologen kunnen dus met minimaal 3 jaar praktijkervaring in de klinische psychologie aan de slag. Patiënten betalen slechts 11,20 euro of 4 euro voor degenen die recht hebben op een verhoogde interventie door het RIZIV. De psychologen moeten een nogal vervelende en precieze tabel op administratief niveau invullen om de financiële toeslag per sessie te ontvangen die hen in staat stelt om, naast het bedrag dat door de tarifaire dienst van het Titeca ziekenhuis wordt betaald, een prijs van 45 euro per sessie te ontvangen bij een eerste consultatie aan 60 euro. Deze bedragen worden door het ziekenhuis gerecupereerd bij het RIZIV als al onze gegevens (tabellen met onder andere het Niss nummer van de patiënt, de Inami code van de dokter, enz.

Het werk van het luisteren is kostbaar voor hem als een plaats van ontvangst van zijn psychisch lijden en maakt het mogelijk om aan het einde van de 8 jaarlijkse sessies bepaalde verzoeken te richten op een meer gespecialiseerd werk in de geestelijke gezondheid, indien nodig.

Precies, waar gaan mensen naartoe na de 4 of 8 sessies?

Patiënten kunnen dan worden doorverwezen naar diensten voor geestelijke gezondheidszorg, opvangcentra, ziekenhuizen of andere specialisten, afhankelijk van hun behoeften.

Als de klinisch psycholoog is opgeleid in psychotherapie, kan hij met dezelfde patiënt doorgaan en deze keer een nieuwe vorm van vergoeding door de onderlinge verzekeringsmaatschappij voorstellen.

Het systeem bestaat al lang, maar de toegangsvoorwaarden zijn niet homogeen. Sommige onderlinge verzekeringsmaatschappijen vragen het goedkeuringsnummer aan de Commissie van Psychologen, andere vragen het nummer van het visum of de regionale goedkeuring van de psycholoog. Nog andere systemen vergoeden psychotherapeutische behandelingen die door psychologen worden uitgevoerd.

De beroepsverenigingen van psychologen vragen momenteel opheldering over de toegang tot deze 2de lijn en de terugbetaling ervan, aangezien de Federale Raad een advies heeft gegeven aan de Minister van Volksgezondheid over de psychotherapie die door psychologen wordt beoefend.

Wat vindt u als klinisch psycholoog van het feit dat het systeem werkt op doktersvoorschrift? Wat als mensen er niet over willen praten of door hun dokter willen gaan om het te laten vergoeden?

Ik vind dit systeem te complex en te veeleisend voor zowel patiënten als psychologen. Dit is een van de redenen waarom de vrijgekomen budgetten niet voldoende worden benut en waarom psychologen nog steeds terughoudend zijn om op deze manier te werken.

Een aantal vereisten, waaronder het bijwonen van netwerkbijeenkomsten, verplichte intervisies en vooral administratieve beperkingen, kunnen een belemmering vormen voor psychologen om in dit proefproject te werken.

Dit is een driejarig project dat eind 2021 afloopt. We hopen dat het systeem daarna flexibeler wordt en dat alle psychologen die in een multidisciplinair netwerk werken deze vergoeding voor hun patiënten ook zonder medisch voorschrift kunnen krijgen. Patiënten staan inderdaad onder druk: ze hebben liever rechtstreeks toegang tot de psychologen van hun keuze en niet omdat ze in dit systeem geregistreerd staan en hun zorgen niet aan de arts hoeven uit te leggen. Sommigen zijn bang voor medicatie. Ik denk dat er meer ethisch respect voor de vertrouwelijkheid moet zijn. Er zijn manieren om bepaalde gegevens aan de arts te communiceren met toestemming van de patiënt en/of op verzoek van de patiënt voor een beter gecoördineerd beheer in bepaalde gevallen.

Dit is nog een relatief recent project. Maar ontvangt u meer mensen sinds het begin van de gezondheidscrisis?

Hoewel het project begin 2019 van start ging, ben ik er in juni 2019 bijgekomen omdat er te weinig psychologen in Brussel waren en meer bepaald in het noorden van Brussel.

Ik ontvang steeds meer mensen, vooral sinds de opsluiting eind april 2020. Mensen die een digitale kloof ervaren hadden geen toegang tot video-consultaties en vroegen om ontvangen te worden (zie mijn interview in het artikel van Soraya Ghali in Le Vif/l'express n°5 van 4 april 2020 p. 12-14 "What the confinement is (already) doing to morale". Dus ik ging akkoord om ze te zien met maskers en respect voor de sanitaire regels.

Momenteel ontvang ik heel wat aanvragen van het Maison Médicale Le Pavillon, het medisch centrum van Dr. Dooreman, de Coin des Cerises, huisartsen van Schaarbeek. Zodra de vraag te groot wordt, verwijs ik de verzoeken door naar bepaalde collega's in Ganshoren, Diegem of naar psychologen die ik ken in de officiële lijst van het RIZIV en het 107e Brusselse netwerk.

Om contact op te nemen met Martine Vermeylen: Dit E-mail adres wordt beschermd tegen spambots. U moet JavaScript geactiveerd hebben om het te kunnen zien. - 0496/14 75 65 IJzerlaan, 9, 1120 Brussel.

Voor meer informatie over het project voor de vergoeding van eerstelijns psychologische zorg in Brussel: http://www.107bru.be/projet_inami.

Om een eerstelijns psycholoog bij u in de buurt te vinden, gaat u naar de interactieve kaart.